Magia i siła połączeń
Co muzycznie  ł ą c z y  wszystkie kontynenty, państwa, kultury? Wiele, ale przede wszystkim – kołysanka. Jakie pojęcia ukryły się i  p o ł ą c z y ł y  się w dziwne słowo „meloharmoidiochordofon”? Odnajdźcie je. Co wspólnego ma Ukraina z Polską? Poza bardzo wieloma, jak się okazało w ostatnich miesiącach, różnymi – tymi dobrymi, i tymi bardzo trudnymi sprawami – ma  w s p ó l n ą  granicę, ma wspólną pamięć. I ma pewne kwiatowe „Rondo”, które zmieniła wojna. O jakie „rondo” chodzi? P o ł ą c z c i e  kropki. Co  ł ą c z y  światło i dźwięk? Na przykład pojęcie „spektrum” czyli „widmo” (ale nie to, które straszy). I jeszcze jedno bardzo tajemnicze słowo, które ma w sobie coś z magii: synestezja. Dzięki temu zjawisku niektóre osoby widzą dźwięki, słyszą kolory albo na przykład – widzą barwy zapachów. To dzięki synestezji w namacalny sposób dowiadujemy się, że nasze kanały zmysłowe są ze sobą fizycznie  p o ł ą c z o n e. I to ona uświadamia nam, że jako istoty ludzkie jesteśmy wyposażeni w naturalny dar i umiejętność  ł ą c z e n i a. A gdy nadchodzą trudne sytuacje albo czasy, ta umiejętność jest nam potrzebna najbardziej. W takich chwilach nie ma lepszego rozwiązania niż tworzenie  w s p ó l n o t y.

Tegoroczna Warszawska Jesień zajmuje się szukaniem punktów i obszarów wspólnych, odnajdywaniem i budowaniem powiązań, uwypuklaniem ich, a nawet – pokazywaniem związków tam, gdzie wydają się nie istnieć (czy raczej istnieją, ale na pierwszy rzut oka czy ucha są niewidoczne/niesłyszalne). Kiedy natomiast pojawiają się połączenia pomiędzy pozornie bardzo odległymi rzeczami, a nawet takimi, które wydają się niepołączalne – zazwyczaj wówczas powstaje  n o w e. Całkiem nowa jakość. Tak jak kiedyś – miliardy lat temu na Ziemi powstało życie.

12. Mała WJ oznacza też różne połączenia i „stopy” muzyki współczesnej z innymi dziedzinami, a w szczególności: sztukami wizualnymi (malarstwo abstrakcyjne, malarstwo performatywne, instalacja), teatrem (w tym teatrem lalkowym i ruchu), tańcem, improwizacją i muzyką tradycyjną. By w ostatecznym rozrachunku i w finałowym wydarzeniu zmierzać ku muzyce, która utożsamia się z emocjami; poprzez którą można przeżywać kolejne emocje. Być może też ku tezie, że stopienie się ze sobą różnych kanałów i obszarów odbioru w percepcji człowieka: wzrokowego, audialnego, kinestetycznego, może stanowić estetyczny ekwiwalent, pozwalający na przeżycie i zdefiniowanie konkretnych, wyrazistych emocji: przeżywanych w szczególności poprzez muzykę, dla których muzyka jest efektywnym łącznikiem i medium. Jakie więc połączenia zdarzą się podczas tegorocznej Małej Jesieni?

Ruch, dźwięk i kolor, czyli wyspy na oceanie czasu, realizowane w ramach projektu Usłysz światło -> zobacz dźwięk to instalacja artysty-konstruktora Michała Silskiego, przypominająca o istnieniu nieoczywistego, ale całkiem naturalnego zjawiska synestezji. W ramach premierowego spektaklu muzycznego Wojna, która zmieniła Rondo. Війна, що змінила Рондо według książki o tym samym tytule autorstwa duetu twórców z Ukrainy: Romany Romanyszyn i Andrija Łesiwa, mieszkańcy tytułowego miasta – Ronda łączą się we wspólnotę, by pokonać zło – niszczącą wszystko Wojnę. Meloharmoidiochordofon: co to za stwór? Istota żywa czy rzecz? Jakie wyrazy i pojęcia połączyły się w to dziwne słowo? I czy ktoś jest w stanie to słowo powtórzyć? A w ramach koncertu Lulabaje osiem tradycyjnych melodii łączy się z ośmioma emocjami. A wszystko po to, by pokazać, że w każdej kulturze i miejscu emocje przenikają muzykę a muzyka nie istnieje bez emocji.

Ważne i nieocenione jest oddziaływanie wartościowej muzyki i dźwięku na psychikę i rozwój człowieka. Ale to dość niezbadany obszar spektrum dźwięku w kontekście tworzenia wartościowych dzieł muzyki aktualnej, a przede wszystkim klasycznej muzyki współczesnej, dostępnych percepcji osób z Autyzmem i Aspergerem. Nasza niepewność i niewiedza w tym względzie jest duża i dotyczy zarówno odbiorcy dziecięcego, jak i dorosłego. Wraz z Fundacją Ogrody Muzyczne i Fundacją Synapsis oraz edukatorami, psychologami i osobami w spektrum podejmiemy tę kwestię podczas specjalnego panelu dyskusyjnego online, pt. MUZA w spektrum.

Podczas tegorocznej Małej Warszawskiej Jesieni usłyszymy 14 premierowych utworów autorstwa: Michała Silskiego, Bohdany Frolyak (Ukraina), duetu Paweł Hendrich i Tomasz Strojecki; 8 utworów improwizowanych autorstwa Bastarda i Katariny Aleksić (Serbia) i 3 nowe utwory-improwizacje Agnieszki Widlarz, Wojciecha Błażejczyka i Szábolcsa Esztényi'ego, stworzone partycypacyjnie we współpracy z Dziećmi z ZPSM im. Karola Szymanowskiego.

W ramach tegorocznej Małej Warszawskiej Jesieni na różne sposoby i poprzez różne kanały połączą się z nami wykonawczynie i wykonawcy: Dagna Sadkowska i Katarina Aleksić (dzięki skrzypcom), Dominik Płociński (z pomocą wiolonczeli), Agnieszka Podłucka i Aleksandra Demowska-Madejska (poprzez altówkę), Wojciech Błażejczyk (dzięki mikrofonom, strunowcom i obiektofonom), Agnieszka Widlarz i i Szábolcs Esztényi (poprzez improwizację i fortepian), Bastarda w składzie: Michał Górczyński, Tomasz Pokrzywiński i Paweł Szamburski (za sprawą klarnetów i wiolonczeli) oraz Dzieci z ZPSM im. Karola Szymanowskiego w Warszawie (za pomocą głosów, ruchu i improwizacji). Połączy się też z widzami i słuchaczami kreatywna grupa aktorów z Teatru Lalek Guliwer: Anna Przygoda, Damian Kamiński, Honorata Zajączkowska, Jacek Poniński, Błażej Twarowski wraz z rezydentką z Kijowskiego Akademickiego Teatru Lalek Mariią Senko.

Wśród twórczyń i twórców wydarzeń znajdą się: Michał Silski (artysta-konstruktor), Anita Piotrowska (reżyserka), Anna Szawiel (reżyserka i scenarzystka), Franciszek Orłowski (artysta wizualny i scenograf), Yasia Khomenko (projektantka kostiumów/Ukraina), Mariusz Gołosz (dramaturg), Ewa Czuchaj (malarka), Ola Rajska (pedagożka teatru, performerka), Qinke Chang (artystka interaktywna), Błażej Twarowski (choreograf), Prot Jarnuszkiewicz (reżyser światła) oraz Robert Drobniuch (jako współkurator wydarzenia 17 września) i Barbara Bogunia wraz z Mayą Baczyńską (w roli moderatorek).

Poza miejscami, w których wcześniej gościła już wielokrotnie, czyli Muzeum Warszawy i Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina, Mała Warszawska Jesień po raz pierwszy zawita w nowych gościnnych progach: Teatru Lalek Guliwer i Państwowego Muzeum Etnograficznego. Wierzymy, że te połączenia przyniosą wiele nowych przeżyć, wrażeń i wieloletnich artystycznych przyjaźni.

Tworzenie wspólnot, umiejętność jednoczenia, motywacja do szukania tego, co łączy i nie uleganie temu, co dzieli, zdolność do pracy zespołowej – to jedna z najważniejszych kompetencji przyszłości, która ma jak żadna inna potencjał do budowania naszego kapitału społecznego i ludzkiego. Jest też bazą, podstawą i nieodłącznym elementem kreatywności. Dlatego zanim rozpoczniemy dwunasty (od tej edycji już wyraźnie międzynarodowy) Festiwal Muzyki Współczesnej dla Dzieci „Mała Warszawska Jesień”, życzmy sobie nawzajem jako rodzicom, opiekunom, nauczycielom, twórcom i organizatorom wydarzeń dla dzieci, byśmy umiejętnie pomagali im znajdować wokół, w otoczeniu i w sobie samych: dobre, mądre, rozwijające  p o ł ą c z e n i a.

Tak właśnie staraliśmy się skonstruować tegoroczny festiwal.

Anna Kierkosz
kuratorka 12. Festiwalu Muzyki Współczesnej dla Dzieci „Mała Warszawska Jesień”