ur. w 1972 w Tartu (Estonia), studiowała kompozycję w Estońskiej Akademii Muzycznej u Erkki-Svena Tüüra. Naukę kontynuowała w Paryżu u Jacques’a Charpentiera w Conservatoire National Supérieur (CNR), które ukończyła w 1994, a także w Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse de Paris (chorał gregoriański i muzyka tradycyjna). Uczęszczała na letnie kursy mistrzowskie Györgya Ligetiego i Marca Stroppy, a także na kurs muzyki elektronicznej w IRCAM. Od 2000 pracuje na wydziale kompozycji Estońskiej Akademii Muzyki i Teatru (od 2011 jako profesor, w latach 2012–16 także prorektor). Od 2015 jest dyrektorką artystyczną festiwalu Estońskie Dni Muzyki. W sezonie 2001/02 była kompozytorką rezydentką kolejno Estońskiego Filharmonicznego Chóru Kameralnego (zamówiona przez ten chór opera kameralna It Is Getting So Dark miała prapremierę w 2004 w Teatrze Miejskim w Tallinie), Międzynarodowego Letniego Festiwalu Järvi w Pärnu (2012), Estońskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej (2012/13), Festiwalu Muzyki Kameralnej w Båstad (2017) oraz Rencontres Utopik w Nantes (2018). Wielokrotnie prowadziła kursy mistrzowskie – m.in. podczas Gaudeamus Music Week (Amsterdam, 2010), Young Composers Meeting (Apeldoorn, 2010), Międzynarodowego Letniego Festiwalu Järvi w Pärnu (2012) czy Międzynarodowych Kursów Mistrzowskich dla Młodych Kompozytorów w Sankt Petersburgu (2012). Otrzymywała zamówienia od zespołów i instytucji muzycznych wielu krajów świata, m.in.: Vox Clamantis, U: Ensemble, Holenderskiego Chóru Kameralnego, Monachijskiej Orkiestry Kameralnej, Estońskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej, Orkiestry Kameralnej w Uppsali, Ensemble Aleph, Deutschlandradio, Seattle Chamber Players, Nieuw Ensemble, Ensemble Insomnio, Tallinn Chamber Orchestra, Afekt Festival, Ensemble Adapter, Theatre of Voices, Bang on a Can, Ensemble TM+ i wielu innych. Kompozycje Heleny Tulve, wykonywane w Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Azji i Australii, zyskały szerokie uznanie na międzynarodowej scenie. Wśród licznych nagród i wyróżnień trzeba wymienić pierwsze miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów 2004 (utwór Sula), nagrody Estońskich Dni Muzyki 2005 i 2014 za utwory In a nakhtfunyeridah i Südamaa, nagrodę Prince Pierre of Monaco, nagrodę ISCM-CASH dla młodych kompozytorów, nagrodę muzyczną Estońskiej Rady Muzycznej, l’Ordre des Arts et des Lettres, Order Białej Gwiazdy, Order Zasługi dla Kultury Monako. W 2017 Tulve otrzymała nagrodę kompozytorską Lepo Sumery, a w 2019 LHV New Music Award. Wydawcami jej utworów są oficyny Edition Peters i Estonian Musical Fund. Jej muzyka została nagrana m.in. na trzech autorskich albumach: Sula (EestiRaadio, 2005), Lijnen (ECM, 2008) i Arboleslloran por lluvia (ECM, 2014).

Jak mówi sama Helena Tulve, u podstaw jej muzyki leży transformacja energii, nieustanne zmiany i związane z nimi procesy w czasie i przestrzeni. Jej twórczość jest zakorzeniona w prostych, elementarnych impulsach i pozostaje pod wpływem naturalnych wzorców, organiczności i uniwersalnej energii życiowej, która obejmuje złożoność i sprzeczności, różne uwarunkowania, formy i ruchy. Żaden dźwięk nie jest wykluczony z muzyki Tulve, każdy może znaleźć w niej swój czas i miejsce. Centralność dźwięku w tej muzyce nie oznacza tylko barwy; zawiera jednocześnie melodię, napięcie intonacyjne, harmonię i mikrointerwały, energetyczne przemiany – w efekcie powstaje przestrzeń dźwiękowa, w której dynamiczne procesy zachodzą na osi czasowej. 

Niemiecki muzykolog Wolfgang Sandner napisał o twórczości Tulve: „Jedną z pięknych cech jej muzyki jest to, że większość utworów brzmi tak, jakby nie była skomponowana, jakby po prostu się wydarzyła, jakby instrument sam grał, a nie był grany, jakby muzyka emanowała z zestawu dzwonków rurowych. W jej muzyce formy nie wypychają się na pierwszy plan. Ich struktury są jak skały lub drzewa: wszystko jest oczywiste, wiele jest sękatych, wiele jest pięknych, niektóre rzeczy są tajemnicze, inne jasne jak słońce. Zaczyna się, rozwija, a na końcu zachowuje spójność – w pamięci. Jej muzyka to taka, którą można by wkomponować w pejzaż. Nie tylko by się wyróżniała, ale wręcz subsumowała”. 

Wybrane utwory: Sula na orkiestrę symfoniczną (1999), Ithaka na sopran, skrzypce i fortepian (2000), Traces na zespół (2001), Cendres na duży zespół (2001), Vie secrète na chór mieszany (2002), Delta, muzyka elektroniczna (2003), effleurements, éclaments na gitarę i perkusję (2003), abysses na duży zespół (2003), It Is Getting So Dark, opera kameralna (2004), ...il neige na klawesyn i estońską cytrę (2004), nec ros, nec pluviam na kwartet smyczkowy (2004), lumineux/opaque na klarnet, wiolonczelę, fortepian i trzy szklanki wina (2002/04), Ligne d’horizon na duży zespół (2000/05), stream na flet/piccolo, flet basowy, klarnet/bas klarnet, skrzypce i wiolonczelę (2006), Silmajad na cytrę, harfę i klawesyn (2006/09), les nuages parfois na kwartet fletów prostych (2009), Extinction des choses vues na orkiestrę symfoniczną (2007), Three songs na fortepian (2008), L’Équinoxe de l’âme na sopran, harfę barokową i kwartet smyczkowy (2008), I heard you singing dla trojga perkusistów (2010), Mondnacht na głos i cytrę (2010), North Wind, South Wind na głos, flet, hannel [instrument estoński] i wiolonczelę (2010), Where the Two Seas Meet? na duży zespół (2010), Anastatica na orkiestrę symfoniczną (2011), Hingamis veele na orkiestrę smyczkową (2011), Salt na sopran i perkusję (2011), Rimlands na klarnet, wiolonczelę i fortepian (2012), L’ombre derrière toi na trzy gamby, smyczki lub orkiestrę smyczkową (2011), Pulse, Ebb and Flow na flet basowy i fortepian (2012), Und von liehte vinster na fagot i kwartet smyczkowy (2012), As a River Towards the Sea na saksofon i fortepian (2012), Stella matutina na głos i fortepian preparowany (2012), Being Mountain I Remain Silent na orkiestrę symfoniczną (2013), Höbelvage na flet i orkiestrę smyczkową (2013; wersja na skrzypce i orkiestrę smyczkową: 2008), Südamaa na fortepian i orkiestrę symfoniczną (2012/14), Lost na chór mieszany (2014), stream 2 na zespół (2006/15), At the Night of Decline na zespół (2006/15), Taeva ja maa vahel na orkiestrę kameralną (2015), muzyka do sztuki Taniec „Delhi” Iwana Wyrypajewa (2015), Le reflet du reflet (Hommage à Pierre Boulez) na zespół (2015), higher than the soul can hope and mind can hide na dwoje skrzypiec (2015), Every Spark is Numbered I: Two Seas na septet (2015), Every Spark is Numbered II na harfę, klawesyn i cytrę (2015), Every Spark is Numbered III: Rio Abajo Rio na klawesyn, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (2016), The Night Sea Journey na saksofon, perkusję i fortepian (2017), Maa suda na fortepian i zespół (2017), You and I na chór (2017), Pimesi na kontrabas (2018), Alleluia Veni Sancte Spiritus na chór (2018), Tundmatuis vetes na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (2018), There Are Tears at the Heart of Things na flet altowy, klarnet basowy, harfę i perkusję (2018), To Night Travellers, the Light na wiolonczelę i fortepian (2019), I Am a River na chór mieszany (2019), Geh bis an deiner Sehnsucht Rand na fidel płocką, sukę biłgorajską i oktet wokalny do słów Rainera Marii Rilkego (2024).