Klarnet reprezentuje ludzki głos, chór i orkiestra są rezonującą przestrzenią – tymi środkami posługuje się Miroslav Srnka, poszukując prawdy w naszym cyfrowym świecie.
 W Speed of Truth, kompozycji napisanej dla klarnecisty Jörga Widmanna, Chóru i Orkiestry Radia Bawarskiego pod dyrekcją Susanny Mälkki, obsada oraz rozmieszczenie wykonawców są bardzo specyficzne. Dzięki najrozmaitszym technikom gry, brzmienie klarnetu w nowej muzyce stało się jednym z najbarwniejszych i najbardziej zaskakujących. Klarnecista i kompozytor Jörg Widmann to dla Miroslava Srnki nadzwyczaj inspirujący solista. 

Marie Luise Maintz: Czy komponowanie to rozwijanie nowych metod?


Miroslav Srnka: Zawsze, bo sposób pracy określa rezultaty. Dla każdego utworu muszę opracować nowe metody. To jest proces, który zachodzi bardzo powoli. Gdybym jednak ponownie obierał tę samą drogę, powstałoby coś zaskorupiałego i dałoby się to od razu wyczuć. 

Teksty w utworze mierzą się z kwestią prawdy. W jaki sposób? 

Chciałem zbadać, co pojęcie prawdy może oznaczać w cyfrowej przestrzeni. W internecie krąży wiele fragmentarycznych cytatów i aforyzmów o prawdzie – od Arystotelesa aż do dziś, w których zawsze podkreślony jest jeden tylko aspekt. Niekiedy takie cytaty przypisywane są ważnym postaciom historycznym, co ma je uczynić godnymi zaufania. Mamy też strony internetowe, na których analizuje się, od kogo naprawdę cytaty te pochodzą. W cyfrowych źródłach dotyczących „prawd o prawdzie” jest dużo nieprawdy. 

Chodzi mi też o wzajemne zaufanie między muzykami, pewien rodzaj zaufania powstaje też między estradą a widownią. Cała historia muzycznych opracowań tekstów ma za podstawę tego rodzaju „umowę”. Przesłanką mojej pracy był zamiar jej zrelatywizowania. 

Czy prawda w ogóle istnieje? 

Gdyby była prosta odpowiedź na to pytanie, kondycja obecnego świata nie byłaby tak kiepska. Często słyszę, że „musimy przywrócić prawdę”. Ale to przecież niemożliwe. Powinniśmy raczej rozwinąć nowe pojęcia i nowe obszary pojmowania. 

Czym jest dla ciebie komponowanie na chór? 

Chór jest czymś między muzyką a semantyką. Istnieją psychologiczne sztuczki, które mogą podważyć rozumienie tego, czym jest muzyka, a czym – semantyka. Kiedy słowo „prawda” jest powtarzane wystarczająco szybko, traci się zaufanie do słowa. Również jeśli powtarza się szybko i dokładnie pewien krótki tekst, w naszym rozumieniu staje się on muzyką. Nazywa się to efektem „Speech-to-Song”. Narzędziem propagandy, pozyskiwania nas dla pewnej „prawdy”, jest także uporczywe powtarzanie: nieustanne powtarzanie, że coś jest prawdą. 

Jak wyglądała twoja współpraca z Jörgiem Widmannem? 

Spotykaliśmy się nieraz w czasie przygotowań. Dla nas obu było to bardzo ekscytujące. Kiedy Jörg, który sam jest kompozytorem, mówi o czymś związanym z jego instrumentem, potra w dwóch zdaniach przekazać coś, czego nie wyjaśniają całe książki. To prawdziwe szczęście dla mnie jako kompozytora, kiedy udaje mi się przy biurku wymyślić „teoretycznie” rodzaj brzmienia na instrumencie, na którym sam nie gram, co w wykonaniu solisty rzeczywiście się sprawdza. 

W ostatnich utworach pracowałeś z nowymi sposobami notacji, które zostawiają spore pole wolności wykonawcy. Czy w przypadku tej kompozycji również tak było?


Pisząc Speed of Truth, zadawałem sobie pytanie, jak stworzyć spójną notację, która objęłaby także dźwięki prawie niemożliwe do zapisania, wypracowane w trakcie prób z solistą. Notację, która jednak byłaby zrozumiała również dla klarnecisty orkiestrowego. Jak w partiach chóru zanotować spółgłoski na pograniczu tych „beatboxowych”, perkusyjnych, śpiewu mówionego (Sprechstimme) i śpiewu zwykłego. Lecz notacja to tylko powierzchnia, bo kryjąca się pod nią substancja nie może zostać zanotowana. Ta niemal całkowita pewność, że notacja zakończy się niepowodzeniem, czyni poszukiwanie czymś tak ekscytującym i nie mającym końca. 

Fragment rozmowy przeprowadzonej w maju 2019 

Teksty oryginalne:
The end will show the whole truth.
*
To say of what is, that it is, or of what is not, that it is not, is true.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na angielski
To say what is, what it is or not, it is not, is true.
tłumaczenie na czeski i z powrotem na angielski
Telling what it is, what it is or not, it is not, is true.
tłumaczenie na czeski i niemiecki i z powrotem na angielski
To say what it is, what it is or not, it is not true.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na angielski
It is not true to tell what it is and what it is.
tłumaczenie na chiński i z powrotem na angielski
Say what it is and what it is not true.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na angielski
Please say that it is what it is and that it is not true.
tłumaczenie na niemiecki i chiński i z powrotem na angielski
Please say this is it, it is not true.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na angielski
Please say that’s it, it’s not true.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na angielski
Please say that it is not true.
tłumaczenie na niemiecki, japoński, arabski, niemiecki i z powrotem na angielski Please say that is wrong.
tłumaczenie na chiński, niemiecki i z powrotem na angielski
Please say that it is wrong.
tłumaczenie na chiński, arabski i z powrotem na angielski
Please tell this wrong.
tłumaczenie na niemiecki, chiński, arabski i z powrotem na angielski
Please tell her wrong.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na angielski
Please tell her something wrong.
tłumaczenie na niemiecki i chiński i z powrotem na angielski
Please tell her that there is a problem.
*
Truth is always strange.
Truth is the opinion that has survived.
The color of truth is grey.
Truth is always more colorful.
Truth is beautiful, but so are lies.
The truth is rarely pure and never simple.
Truth is so rare that it is delightful to tell it.
The language of truth is simple.
*
It does not require many words to speak the truth.
It takes two to speak the truth — one to speak, and another to hear.
Suppose truth is a [wo]man, what then?
Truth fears no questions.
*
That truth should be silent I had almost forgot.
The cruelest lies are often told in silence.
The truth hurts, but silence kills.
Silence is the mother of truth.
Truth was the only daughter of time.
Check the time from time to time.
*
Truth is good health – and safety, and the sky.
How meagre, what an exile – is a lie,
And vocal – when we die –
*
If you want to ruin the truth, stretch it.
*
Falsehood flies.
Truth is always late, limping along with time.
*
Believe nothing you hear, and only one half that you see.

Tłumaczenie polskie:
Cała prawda ukaże się na końcu.
*
Twierdzić, że Byt istnieje, a Nie-Byt nie istnieje, jest prawdą.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na polski
Prawdą jest, że istota istnieje i że nieistniejąca istota nie istnieje.
tłumaczenie na czeski i z powrotem na polski
Prawdą jest, że istnienie istnieje i że nieistnienie nie istnieje.
tłumaczenie na czeski i niemiecki i z powrotem na polski
Prawdą jest, że istnienie istnieje i że nie istnieje.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na polski
To prawda, że istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na chiński i z powrotem na polski
Istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na polski
Istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na niemiecki i chiński i z powrotem na polski
Istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na polski
Istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na japoński i z powrotem na polski
Istnieje i nie istnieje.
tłumaczenie na niemiecki, japoński, arabski, niemiecki
i z powrotem na polski Istnieje, nie istnieje.
tłumaczenie na chiński i niemiecki i z powrotem na polski
Nie jest obecny.
tłumaczenie na chiński i arabski i z powrotem na polski
Nie znaleziono.
tłumaczenie na niemiecki, chiński, arabski i z powrotem na polski
Nie ma nie znaleźć.
tłumaczenie na niemiecki i z powrotem na polski
Nie ma znaleziska.
tłumaczenie na niemiecki i chiński i z powrotem na polski
Nie mogłem tego znaleźć.
*
Prawda zawsze jest niezwykła.
Bo czym jest prawda? Po prostu poglądem, który utrzymał się przy życiu.
Kolor prawdy to szarość. Prawda jest zawsze barwniejsza.
Prawda jest bez wątpienia piękna, ale kłamstwo również.
Prawda rzadko jest czysta i nigdy prosta.
Prawda jest taką rzadkością, że rozkoszą jest ją prawić.
Mowa, która stara się wyrazić prawdę, winna być pozbawiona ozdób
i prosta.
*
Wielu słów nie trzeba, by powiedzieć prawdę.
Potrzeba dwojga, by głosić prawdę: kogoś, kto ją wypowiada, i kogoś,
kto słucha.
Dajmy na to, iż prawda jest kobietą – jak to?
Prawda pytań się nie boi.
*
Prawda milczeć powinna, o tem zapomniałem.
Najokrutniejsze kłamstwa padają często w ciszy. Prawda rani, milczenie zabija.
Milczenie jest matką prawdy.
Prawda jest jedyną córą Czasu.
Od czasu do czasu sprawdź, która godzina.
*
Prawda to dobre zdrowie – i pokój, i niebo.
Jakże marnym wygnaniem – jest kłamstwo,
Rezonujące wciąż, gdy umrzemy.
*
Jeśli chcesz pogrzebać prawdę – naciągnij ją.
*
Kłamstwo ma skrzydła, a prawda kuśtyka za nim, zawsze
spóźniona.
*
Nie wierz w nic, co słyszysz i tylko w połowę z tego, co widzisz.

Opracowane muzycznie cytaty zostały pozyskane z internetu bądź ściennych graffiti. Tłumaczenia cytatu „Twierdzić, że Byt istnieje, a Nie-Byt nie istnieje, jest prawdą” zostały utworzone automatycznie przez komputerowe programy tłumaczące. Cytaty pochodzą od następujących autorów (wymienionych alfabetycznie) lub są anonimowe:
Arystoteles
Jacques de Biez
Lord Byron
Emily Dickinson
Benjamin Disraeli
Ralph Waldo Emerson
Baltasar Gracián
Chief Joseph
Fryderyk Nietzsche
Edgar Allan Poe
Seneka
William Shakespeare
Adlai Stevenson I
Jonathan Swift
Henry David Thoreau
Mark Twain
Leonardo da Vinci
Oscar Wilde
Wilhelm I Orański