Suspended in Ratios - Aleksandra Słyż Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień

przejdź do treści

To elektroakustyczna kompozycja z gatunku drone music, w której kompozytorka zgłębia znaczenie czasu, mikrotonowości i współbrzmienia. Główną inspirację, a zarazem punkt wyjściowy utworu Suspended in Ratios stanowi system strojenia stworzony przez amerykańskiego minimalistę La Monte Younga w The Well-Tuned Piano. System ten opiera się na jednej z odmian skal ksenharmonicznych, zwany jest również systemem naturalnym – seven-limit just intonation, w którym interwały muzyczne buduje się na zasadzie proporcji liczb całkowitych (tytułowe ratios). W przeciwieństwie do systemu równomiernie temperowanego, odległości między kolejnymi dźwiękami skali nie są równe. System Younga zbudowany jest na stosunkach liczb dwa, trzy i siedem, a także ich wielokrotności. Dźwięk podstawowy (stałą fundamentalną), od którego wyznacza się pozostałe proporcje, stanowi w tym wypadku dźwięk Es. 

Kompozytorka rozwija mikrotonalny koncept Younga i mierzy się z tym trudnym do wykonania strojem w jeszcze trudniejszych warunkach, bowiem zamienia fortepian na orkiestrę. Proces strojenia staje się więc bardziej płynny i mniej precyzyjny, lecz tym samym daje o wiele większe możliwości kolorystyczne i brzmieniowe. Ze względu na bardzo dokładne wyniki uzyskiwane w przypadku niektórych proporcji, zastosowanie systemu Younga w praktyce (często dostosowanej do równomiernie temperowanej muzyki zachodniej) jest dużym wyzwaniem. Wymaga to od wszystkich członkiń i członków zespołu niezwykłej precyzji oraz uważności we wzajemnym słuchaniu i zestrajaniu współbrzmień. Pomimo trudności, Aleksandra Słyż znajduje wiele uzasadnień dla korzystania ze strojów naturalnych. Najważniejszą cechą jest fizyczna zgodność systemu strojenia z szeregiem harmonicznym. Zjawisko to można opisać na przykładzie szarpania struny, która, wybrzmiewając, zawsze wytwarza wysokość podstawową (odpowiadającą tu stałej fundamentalnej) i szereg alikwotów. Te same alikwoty odnajdziemy w przypadku wszystkich flażoletów naturalnych wytwarzanych poprzez podział tej struny na 2:3, 3:4 itd. Podobna zasada tyczy się szeregów harmonicznych uzyskiwanych np. przez instrumenty dęte blaszane. Są to te same proporcje, na podstawie których zbudowano większość systemów naturalnych. Aby umożliwić dokładne wykonanie intonacji w systemie Younga, autorka przestraja instrumenty dęte, stosuje skordaturę instrumentów strunowych i preparację instrumentów perkusyjnych. Znaczna część materiału instrumentów strunowych opiera się również na naturalnych flażoletach, które wykazują o wiele więcej cech wspólnych z naturalnym systemem strojenia niż z równomierną temperacją. Współbrzmienie orkiestry dopełnia warstwa elektroniczna, która ma za zadanie jeszcze bardziej scalić i wzmocnić dźwięki wszystkich instrumentów, a zarazem ułatwić zespołowi skomplikowany proces strojenia i interpretacji harmonicznej utworu. 

 

Suspended in Ratios – oświadczenie polityczne 

Z przerażeniem obserwujemy sytuację na świecie.

Żyjemy w dobie tak wielu wojen toczących się dosłownie przed naszymi oczami. Nigdy dotąd nie byliśmy w stanie przyglądać się temu wszystkiemu z tak bliskiej odległości. Oglądać zarówno perspektywy oprawców, jak i ofiar, a także tych, którzy wcześniej nie mieli żadnej platformy, na której mogliby wznosić własny krzyk. Uczymy się rozpoznawania prawdziwej informacji, rozumienia dezinformacji, stajemy się jeszcze bardziej świadomymi obywatelami i obywatelkami świata dotykanego ciągłym piętnem wojny.

Neutralność polityczna. Jako Polka przyglądam się temu hasłu oczami swoich przodków, którzy wiele razy musieli walczyć o naszą niepodległość. Słyszę historie niesprawiedliwe, wzruszające, brutalne, piękne, bezwzględne. W tych historiach nie zapamiętano nikogo, kto neutralnie przyglądałby się konfliktom zbrojnym przetaczającym się przez ten kraj. Jest w nich natomiast wiele osób, które potrafiły poświęcić swój spokój i swoje bezpieczeństwo na rzecz drugiego człowieka.
Działanie zawsze wiąże się z większym ryzykiem niż bierność. To prawda. Jeżeli ta perspektywa koi twoje sumienie, to okej, masz do tego pełne prawo. Moje sumienie natomiast mówi mi, że to perspektywa krótkowzroczna. To, co nazywamy polityczną neutralnością, automatycznie doprowadza do rezygnacji z jakiejkolwiek walki o równość i sprawiedliwość dla każdej żyjącej istoty. Dla tej z Ukrainy, Palestyny, Konga, Nigerii czy Sudanu, nie ma znaczenia.
Niczyje życie nie powinno być warte więcej ani mniej, każde zawsze powinno być warte tyle samo. Niestety tak nie jest. Rodzimy się w różnych społecznościach, z odmienną historią i różną odpowiedzialnością za przeszłe działania. Z większymi lub mniejszymi przywilejami. Na to wpływu nie mamy. Mamy jednak wpływ na to, jak te przywileje wykorzystamy. Mamy wpływ na to, jak głośno i czy w ogóle będziemy ubiegać się o wolność innych. 

Aleksandra Słyż