(1952–2024)

kompozytor i muzykolog niemiecki, ur. w 1952 Karlsruhe, gdzie żył do śmierci w 2024. Pracował jako profesor tamtejszej Hochschule für Musik – był następcą swojego nauczyciela Eugena Wernera Weltego. Wcześnie rozpoczął edukację kompozytorską; po Weltem jego pedagogami byli m.in. Wolfgang Fortner, w latach 70. w Kolonii Karlheinz Stockhausen, zaś we Fryburgu Bryzgowijskim Klaus Huber. W latach 1973–78 sam uczył kompozycji w swojej alma mater w Karlsruhe, w latach 1990–93 udzielał się jako doradca muzyczny tamtejszego Zentrum für Kunst und Medien. W wieku zaledwie 25 lat napisał swoją sławną operę kameralną Jakob Lenz, prawdopodobnie najczęściej grywane w Niemczech dzieło muzyczno-teatralne. Po nim powstały opery pełnoskalowe: Die Hamletmaschine, Die Eroberung von Mexico, Das Geheg i Dionysos.

Od połowy lat 70. był dosłownie obsypywany nagrodami, zarówno w Niemczech, jak i poza ich granicami. Nagradzały go miasta Stuttgart(1974), Mannheim (1975), Hamburg (1979), Bonn (Nagroda Beethovenowska w 1981), a także instytucje: Cité des Arts w Paryżu (1983),fundacje (Ernst von Siemens Stiftung, 2003), festiwale (Kranichsteiner Musikpreis w Darmstadcie, 1976; Złoty Lew na Biennale w Wenecji za całokształt twórczości, 2010), wreszcie książę Monako (1977). W 1986 otrzymał nagrodę Rolfa Liebermanna za operę Die Hamletmaschine, a w 1998 honorowy doktorat Freie Universität w Berlinie. W 2001 francuskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych nadało mu tytuł Officier dans l’Ordre des Arts et de Lettres. W 2011 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi Federalnej Republiki Niemiec, w 2014 – takiż krzyż z gwiazdą.

Był erudytą, świetnie zorientowanym w literaturze, malarstwie i filozofii, z których czerpał inspiracje. Sięgał po teksty wielkich poetów – od Homera po Hölderlina, od Goethego po Rilkego. Skomponował ponad 500 utworów, z czego niektóre uważa się za kamienie milowe w historii muzyki powojennej. W stałym repertuarze utrzymują się m.in. Jagden und Formen, cykl Chiffre czy Pol-Kochis-Nucleus. Do najważniejszych zaliczane są: oratorium Deus passus,orkiestrowe Ernster Gesang, Nähe fern 1–4 czy „schumannowska” kameralistyka (Fremde Szenen).

Wybrane utwory (od 1995): In-Schrift na orkiestrę (1995), Phantom und Eskapade na skrzypce i fortepian (1995), Ernster Gesang na orkiestrę (1996), Gejagte Form na 24 instrumenty (1996), Nucleus na 13 instrumentów (1996), Maximum est unum na alt, chór podwójny, organy i orkiestrę (1996), Séraphin-Spuren na zespół kameralny i taśmę (1996), Etude après Séraphin na zespół kameralny i taśmę (1997), 3 Gedichte na głos i fortepian (1997), Apokryph na głos i fortepian (wersja z orkiestrą pt. Lied, 1997), Responsorium na głos żeński i zespół kameralny (1997), 3 Zeichnungen aus „De coloribus” na skrzypce i kontrabas (1997), XI Kwartet smyczkowy (1997), VerborgeneFormen na zespół kameralny (1997), Vers une Symphonie fleuve, cykl na orkiestrę (1995–98), 3 späte Gedichte von H. Müller na alt i orkiestrę (1998), Deutsches Stück mit Hamlet na mezzosopran, baryton i orkiestrę (1998), Nebendraussen na głos i fortepian (1998), Gedrängte Form na zespół kameralny(1998), Marsyas na trąbkę, perkusję i orkiestrę (1998), Styx und Lethe na wiolonczelę i orkiestrę (1998), Toccata na fortepian i orkiestrę (1998), Über die Linie na wiolonczelę (1998), Fetzen I na kwartet smyczkowy (1999), Musik für Klarinette und Orchester (1999), Spiegel und Flussna orkiestrę (1999), Sotto voce na fortepian i orkiestrę kameralną (1999), Zwiesprache na fortepian (1999), In doppelter Tiefe na mezzosopran,alt i orkiestrę (1999), Im Anfang na orkiestrę (2000), Concerto: Dithyrambe na kwartet smyczkowy i orkiestrę (2000), Deus passus na trzy głosy,chór i orkiestrę (2000), …fleuve V na mezzosopran, baryton i orkiestrę (2000), Stilles Stück na baryton i osiem instrumentów smyczkowych (2000), Jagden und Formen na 25 instrumentów (1995–2001), Arial Ariadne na sopran i orkiestrę kameralną (2001), Astralis na chór, wiolonczelę i perkusję (2001), II Koncert na altówkę i orkiestrę (2002), 7 szkiców na klawesyn i orkiestrę smyczkową (2002), XII Kwartet smyczkowy (2002), Die Stücke des Sängers na harfę i zespół instrumentalny (2002), Fetzen II na kwartet smyczkowy (2002), Kwintet fortepianowy (2002), Sphäre nach Studie na dwa kontrabasy, harfę, fortepian i dwie perkusje (2002), Verwandlung na orkiestrę (2002), 6 Gedichte von F. Nietzsche na głos i fortepian (2002), Brentano-Phantasie na głos i fortepian (2002), Das Lesen der Schrift, cztery utwory na orkiestrę (2003), Fetzen III na akordeon i kwartet smyczkowy (2003), Gesangsstück „Triophantasie” na klarnet, skrzypce i fortepian(2003), Unbenannt IV na organy i orkiestrę (2003), Insula felix na dwa głosy, chór i małą orkiestrę (2003), Lavant-Gesänge, pięć poematów na głos i fortepian (2003), Stilles Stück II na tenor/ baryton, róg i osiem instrumentów smyczkowych (2003), Europa nach dem letzten Regen, 11 poematów na sopran, alt, tenor i orkiestrę (2003), Das Gehege na sopran i orkiestrę (2004–05), Penthesilea Monolog na sopran dramatyczny i orkiestrę (2005), Diptychon na sopran i orkiestrę (2006–07), QUID EST DEUS – Cantata Hermetica na chór i orkiestrę (2007), Psalmus – Music na fagot i orkiestrę (2007), Versuchung – Hommage à Max Beckmann na wiolonczelę i orkiestrę (2008–09), Dionysos, fantazja operowa wg Friedricha Nietzschego do libretta kompozytora (2009–10), Lichtes Spiel – Ein Sommerstück na skrzypce i małą orkiestrę (2009), Samothrake na sopran i orkiestrę (2011), Nähe fern 1-4 – Eine Symphonie na orkiestrę (2011–12), Stille Feste na chór iorkiestrę (2012), Transitus na orkiestrę (2012–13), Epilog na kwintet smyczkowy (2012–13), IN-SCHRIFT 2 na orkiestrę (2013), Hornkonzert na róg i orkiestrę (2013), Verwandlung 5 – Musik na orkiestrę (2013), CON PIANO? CERTO! na fortepian i orkiestrę (2013), Sound As Will na trąbkę i zespół (2011/14), In Verbundenheit – Ein Satzanfang für das Arditti-Quartett na kwartet smyczkowy (2014), II Koncert fortepianowy (2014), Verwandlung 6 – Musik na orkiestrę (2014), Gedicht des Malers – (Poème du Peintre) na skrzypce i orkiestrę (2014), Trio Concerto na skrzypce, wiolonczelę, fortepian i orkiestrę (2014), Über die Linie VIII na orkiestrę (2012–15), Gruß-Moment na orkiestrę (2015), Requiem-Strophen na solistów, chór mieszany i orkiestrę (2015), Missa brevis na chór a cappella (2015), Geste zu Vedova na kwartet smyczkowy(2015), De profundis na chór i orkiestrę (2015), Duo Concerto na skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę (2015), 3 Sonette von Michelangelo –in Rilkes Übertragung na baryton i orkiestrę (2013/16), Gruß-Moment 2 – in memoriam Pierre Boulez na orkiestrę (2016), Reminiszenz – Triptychon und Spruch na tenor i wielką orkiestrę (2016), Transitus III na orkiestrę (2017), Concerto en Sol na wiolonczelę solo i małą orkiestrę (2018), Sostenuto na orkiestrę (2019), 3 Gedichte von Hans Erich Nossack na tenor (lub sopran) i fortepian (2019), Episode na skrzypce i fortepian (2020), Gebet der Hexe von Endor na sopran i wiolonczelę (2021), Terzinen an den Tod, cztery poematy do tekstu Alberta Vigoleisa Thelena (2021), Dwa utwory na wiolonczelę i fortepian (2022).