Tegoroczna Mała Warszawska Jesień jako nieco bardziej krytycznie nastawiona nastolatka, będzie się wahać pomiędzy głównymi dwoma podejściami do muzyki: muzyką traktowaną jako estetyczny eksperyment, czysta przyjemność zanurzenia w dźwiękach, brzmieniach, konstrukcjach muzycznych, zanurzenia w muzycznych emocjach i czystym, wyzwolonym emocjami muzycznym działaniem a rolą i swoim społecznym powołaniem. Dokona też pierwszej autoanalizy, wynikającej z nabytego już doświadczenia: bycia dzieckiem, działań z najmłodszym słuchaczem w kontekście muzyki współczesnej. Przyjrzy się wnikliwie problemom wieku dziecięcego, chociaż również jak zwykle i głównie – zaprosi do zabaw dźwiękowych i eksperymentowania oraz czysto estetycznego odbioru muzyki.

W 2021 roku Mała Warszawska Jesień nawiązywać będzie szczególnie i na różne sposoby do tego, z czego wyrasta – do założeń głównego nurtu festiwalu. Podejmując motyw zanurzania odbiorcy w sztuce zaprosi najmłodszych słuchaczy, ale tych starszych również – do pełniejszego odbioru zmysłowego sztuki, bo do słucho-patrzenia, czyli do jednoczesnego odbioru muzyki i obrazu. W ramach premierowej instalacji Światłodźwięk (Neonowe nony) Mirosława Filonika i Tadeusza Sudnika, prezentowanej w Muzeum Warszawskiej Pragi, zanurzy słucho-widzów w geometrii gwiezdnych konstelacji, dla których – jak i w muzyce – znaczenie mają wyobrażone odległości (wirtualne linie), wytyczone pomiędzy gwiezdnymi punktami dzięki perspektywie. W muzyce odpowiednikiem tych odległości mogą być interwały. Któż z nas w czasach dzieciństwa nie zachwycił się po raz pierwszy usianym gwiazdami nocnym niebem? I czy wizualne odległości pomiędzy nimi można „zmierzyć” dźwiękowymi interwałami? Ten oddalony od nas obraz symbolizuje pewną niedostępną czasoprzestrzeń, którą metaforycznie odda świetlna instalacja autorstwa Mirosława Filonika. A zanurzyć się w niej pomoże nam muzyka Tadeusza Sudnika.

Swoją krytyczną twarz Mała Warszawska Jesień ujawni w ramach premierowego performansu Lekcja muzyki, przygotowanego przez młodych artystów: Annę Szwajgier i Horacego Muszyńskiego. Za pomocą eksperymentalnego połączenia działań performatywnych i sfery dźwięku spróbuje zmierzyć się z przestrzenią realnych problemów i spraw, szczególnie istotnych w okresie dzieciństwa: szkołą. W Nowym Świecie Muzyki będziemy mogli uczestniczyć w wyjątkowej lekcji: może nie tylko muzyki, ale też: relacji, życia społecznego, wyrażania emocji, bycia razem, kolektywnego działania? A przy okazji tego działania przyjdzie nam po raz kolejny i na nowo zastanowić się nad rolą muzyki w społeczeństwie, nad jej mocą kształtowania człowieka i budowania społeczeństwa. Na temat roli muzyki współczesnej w rozwoju małego dziecka będziemy z kolei dyskutować podczas specjalnego panelu online Efekt Mozarta czy efekt Szymańskiego? Małe dziecko a klasyczna muzyka współczesna, poświęconego temu tematowi, w gronie edukatorów, animatorów, nauczycieli muzyki i kompozytorów.

Nawiązując bezpośrednio do głównego nurtu Warszawskiej Jesieni, Mała Warszawska Jesień po raz pierwszy konsekwentnie i zdecydowanie zaprezentuje alternatywne twórcze oblicza jej głównych bohaterów – polskich kompozytorek i kompozytorów tegorocznej edycji głównego nurtu „Warszawskiej Jesieni”. „Alternatywne” oznacza: „wybitni kompozytorzy współczesnej muzyki” w roli kompozytorów miniatur dla dzieci. W roli kompozytorów muzyki dla najbardziej wymagającego słuchacza. A więc jak to będzie? Monumentalnie i „na serio” na wieczornych i nocnych wydarzeniach głównego nurtu festiwalu versus dowcipnie, lekko i „pomysłowo” na koncertach dla dzieci? Usłyszymy. Porównamy: podczas koncertów w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (Pluszaki) oraz w siedzibie orkiestry Sinfonia Varsovia (Bazylek na Warszawskiej Jesieni). W ramach tego pierwszego będziemy mogli nie tyle zobaczyć i dotknąć ulubionego rodzaju zabawki z dzieciństwa, co przede wszystkim dowiedzieć się, czy istnieje i czym jest „muzyczny pluszak”. Podczas tego drugiego koncertu wraz z Bazylkiem – słynną już pacynką, stworzoną w czasie pandemii i od tego czasu nierozerwalnie związaną z Sinfonią Varsovią – najbardziej warszawską z orkiestr, będziemy mogli dowiedzieć się czegoś więcej o tym bardzo warszawskim festiwalu, jakim jest „Warszawska Jesień” oraz na własne uszy poznać i zrozumieć, co to jest tak naprawdę „muzyka współczesna”.

Wśród wspomnianych bohaterek i bohaterów „małej” Jesieni – kompozytorek i kompozytorów, przechwyconych z tej „dużej”, znajdą się polscy twórcy i twórczynie: Wojciech Błażejczyk, Krzysztof Knittel, Elżbieta Sikora, Lidia Zielińska, Tadeusz Wielecki, Agata Zubel i Wojciech Ziemowit Zych. Młodzi słuchacze będą też mogli poznać też utwory współczesnych kompozytorów zagranicznych, m.in. Salvatore’a Sciarrino.

Tegoroczna Mała Warszawska Jesień zaprosi na swoje wydarzenia, zaplanowane symetrycznie po obu stronach Wisły. Zagości na Pradze: w Muzeum Warszawskiej Pragi przy ulicy Targowej (Praga-Północ) oraz w siedzibie orkiestry Sinfonia Varsovia przy Grochowskiej (Praga-Południe). Pierwszy raz zabrzmi też w Nowym Świecie Muzyki, ale to już w lewobrzeżnej części Warszawy. Te miejsca festiwal muzyki współczesnej dla dzieci odwiedzi po raz pierwszy w swojej historii.

Instrumentalnie tegoroczną Małą WJ zdominują niewątpliwie: głos, fortepian, flet i perkusja. Wśród wykonawców festiwalu będzie można usłyszeć między innymi: Dorotę Miśkiewicz, Joannę Freszel, zespół Kwadrofonik, Adama Kośmieję oraz muzyków orkiestry Sinfonia Varsovia: Andrzeja Krzyżanowskiego i Karola Krasińskiego. Wybrane wydarzenia i koncerty poprowadzą znane i lubiane animatorki: Anna Szawiel i Malina Sarnowska. Tę ostatnią wspierać będą również aktorzy-animatorzy Aneta Jucejko-Pałęcka i Wojciech Pałęcki. W ramach 11. Małej Warszawskiej Jesieni zabrzmi premierowo 10 utworów polskich kompozytorów i kompozytorek. Wśród nich znajdzie się 8 prapremier światowych i 2 premiery polskie.

Wszystkie wydarzenia „małego” festiwalu muzyki współczesnej realizowane będą na żywo w salach koncertowych z udziałem publiczności. Dodatkowo koncerty zostaną zarejestrowane (oprócz instalacji) i będzie je można oglądać na stronie internetowej festiwalu.

Anna Kierkosz
kuratorka Małej Warszawskiej Jesieni