(1926–1987)


ur. w Nowym Jorku w 1926, zmarł tamże w 1987. Jako piętnastolatek rozpoczął naukę u Wallingforda Riegera, a po trzech latach kontynuował u Stefana Wolpego, ale, jak potem twierdził, niewiele się nauczył, bo spędzali czas na sporach o muzykę. Punktem zwrotnym w jego życiu i twórczości było poznanie na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. Johna Cage’a; razem dali początek szkole nowojorskiej – nieformalnej grupie artystycznej o przełomowym znaczeniu dla muzyki amerykańskiej lat pięćdziesiątych XX w. Grono przyjaciół Feldmana zasilili: pianista David Tudor, kompozytorzy Earle Brown i Christian Wolff, malarze Mark Rothko, Philip Guston, Franz Kline, Jackson Pollock i Robert Rauschenberg. Zachęcony przez Cage’a Feldman zaczął pisać muzykę całkowicie intuicyjną. Pod wpływem malarstwa stworzył własny świat dźwiękowy, bardziej bezpośredni i fizykalny niż wszystkie dotychczasowe. Nie trzymał się żadnego systemu, jedynie instynktu. Muzyka „niezafiksowana” skłoniła Feldmana do eksperymentów z notacją graficzną, która pozwalała wykonawcom na dowolność w wyborze wysokości dźwięku w ramach określonego rejestru. Nawet w kompozycjach orkiestrowych, jak Intersection Nr. 1 i Marginal Intersection, wyznaczał jedynie rejestr i strukturę czasową, a w serii Durations(początek lat sześćdziesiątych) muzycy grali dźwięki o ściśle określonej wysokości, ale w ramach danego tempa wybierali sobie czasy trwania. W latach 1953–58 zarzucił „grafy” i ponownie zapisywał podstawowe parametry: wysokość dźwięku, czas trwania, tempo i dynamikę. Do notacji graficznej powrócił jeszcze w dwóch utworach orkiestrowych, Atlantis i Out of Last pieces. Ostatnią partyturą graficzną była In Search of an Orchestration (1967). 

Jego utwory charakteryzują się ściszoną dynamiką. „Kiedy jest głośno, nie możesz usłyszeć dźwięku, tylko atak, a potem nie słyszysz dźwięku, tylko jego zamieranie” – tłumaczył.
Począwszy od późnych lat siedemdziesiątych Feldman wydłużał czas trwania swoich utworów do tego stopnia, że np. wykonanie II Kwartetu smyczkowego przeciągało się do pięciu i pół godziny. Wyjaśniał, że „przez pierwszą godzinę kompozytor myśli o formie, a po półtorej godziny – o skali. Forma to rzecz łatwa do ogarnięcia [...] Ze skalą sprawa jest inna. Musisz mieć pełną kontrolę nad utworem, co wymaga najwyższej koncentracji. Przedtem moje utwory były jak obiekty. Teraz ewoluują”. Feldman uważał, że jako Amerykanin dysponuje swobodą nieporównanie większą niż kompozytorzy europejscy, a swoją amerykańską tożsamość postrzegał poprzez odrębność poglądów na muzykę. O tych kwestiach mówił m.in. w podczas wykładu w Darmstadcie w 1984. 

Od 1973 był profesorem New York University, Buffalo. Pozostawił błyskotliwe eseje, wiele anegdot i rysunków. 

Wybrane utwory (od 1960): Four Instruments na skrzypce, wiolonczelę, dzwony i fortepian (1965), First Principles na orkiestrę (1967), Chorus and Instruments II na chór mieszany, dzwony i tubę (1967), In Search of an Orchestration na orkiestrę (1967), False Relationships and the Extended Ending na skrzypce, wiolonczelę, puzon i dzwony (1968), Between Categories na dwa fortepiany, dwa dzwony, dwoje skrzypiec i dwie wiolonczele (1969), On Time and the Instrumental Factor na orkiestrę (1969), Madame Press Died Last Week at Ninety na duży zespół instrumentalny (1970), The Viola in My Life I na altówkę solo, flet, perkusję, fortepian, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1970), The Viola in My Life II na ten sam skład bez wiolonczeli (1970), The Viola in My Life III na altówkę i fortepian (1970), Chorus and Orchestra (1971), I Met Heine on the Rue Furstenberg na duży zespół instrumentalny i głos (1971), Rothko Chapel na altówkę solo i orkiestrę (1971), Cello and Orchestra (1972), Chorus and Orchestra II (1972), Pianos and Voices I na pięć fortepianów (1972), Voice and Instruments I na sopran solo i orkiestrę (1972), Voices and Instruments I na chór mieszany i instrumenty (1972), Voices and Instruments II na trzy głosy, flet, dwie wiolonczele i kontrabas (1972), For Frank O’Hara na duży zespół instrumentalny (1973), String Quartet and Orchestra (1973), Voices and Cello na wiolonczelę i dwa głosy (1973), Instruments I na flet altowy, obój, puzon, perkusję i wiolonczelę (1974), Voice and Instruments II na głos, klarnet, wiolonczelę i kontrabas (1974), Four Instruments na fortepian, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1975), Instruments II na zespół instrumentów dętych (1975), Piano and Orchestra (1975), Elemental Procedures na orkiestrę i chór (1976), Oboe and Orchestra (1976), Routine Investigations na zespół instrumentalny (1976), Flute and Orchestra,Instruments III na flet, obój i perkusję (1977), Neither, opera w jednym akcie do tekstu Samuela Becketta na sopran i orkiestrę (1977), Spring of Chosroes na skrzypce i fortepian (1978), Why Patterns? na flet, fortepian i perkusję (1978), String Quartet (1979), Violin and Orchestra (1979), Principle Sounds na organy (1980), The Turfan Fragments na orkiestrę (1980), Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1980), Triadic Memories na fortepian solo (1981), Untitled Composition for Cello and Piano (1981), For John Cage na skrzypce i fortepian (1982), ree Voices na trzy soprany lub głos i taśmę (1982), Crippled Symmetry na sześć instrumentów (1983),II Kwartet smyczkowy (1983), Clarinet & String Quartet (1983),For Bunita Marcus na fortepian (1985), For Philip Guston na flet, flet altowy i basowy, fortepian/celestę, wibrafon/dzwonki (1984), Palais de Mari na fortepian (1986).