Esztényi, Szabolcs
ur. 20 grudnia 1939 w Budapeszcie, kompozytor, pianista, improwizator i pedagog. Od 1969 mieszka w Polsce. Studiował grę na fortepianie w klasie Margerity Trombini-Kazuro i kompozycję u Witolda Rudzińskiego (oba dyplomy z wyróżnieniem) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie.
Jako kompozytor i solista występował w kraju oraz za granicą na wielu festiwalach, m.in. na Warszawskiej Jesieni, Poznańskiej Wiośnie Muzycznej, Warszawskich Spotkaniach Muzycznych, Musica Polonica Nova, Festiwalu w Łańcucie, Forum im. Witolda Lutosławskiego, Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku, Biennale Zagreb, Budapesti Zanei Hetek, Donaueschinger Musiktage, Festiwalu Pianistycznym w Bergamo-Brescia, Festival d’été de Lanaudière w Quebec, Nordiske Musikdage, Recontres Internationales de Musique Contemporaine Metz.
Współpracował z wybitnymi artystami, m.in. Jerzym Artyszem, Andrzejem Hiolskim, Heinzem Holligerem, Romanem Jabłońskim, Jadwigą Kotnowską, Kwartetem Wilanów, Haliną Łukomską, Olgą Pasiecznik, Jadwigą Rappé, Warsztatem Muzycznym Zygmunta Krauzego, Jerzym Witkowskim, Iwoną Mironiuk (z którą od 1999 występuje w duecie fortepianowym).
Dokonał wielu prawykonań dzieł polskich kompozytorów (m.in. Pianophonie Kazimierza Serockiego, Wariacji na temat Paganinie go Rafała Augustyna, Dwóch Etiud na fortepian Pawła Szymańskiego) oraz nagrań archiwalnych dla Polskiego Radia. Od wielu lat współpracuje również z Ferencem Lantosem i Márią Apagyi, twórcami kreatywnej pedagogiki muzyczno-wizualnej i założycielami Wolnej Szkoły Artystycznej w Peczu na Węgrzech.
Od 1972 pracuje jako pedagog improwizacji fortepianowej w Szkole Muzycznej II stopnia im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz w Akademiach Muzycznych w Warszawie i Łodzi. Regularnie jest zapraszany przez krajowe ośrodki akademickie (Białystok, Bydgoszcz, Cieszyn, Gdańsk, Katowice, Kraków, Poznań, Wrocław), a także instytucje węgierskie (Akademia Muzyczna im. Ferenca Liszta w Budapeszcie, Wydział Pedagogiki Instrumentalnej Akademii w Debreczynie, Uniwersytet w Peczu, Centrum Edukacji w Peczu) w celu wygłoszenia ilustrowanych wykładów na temat kreatywnej pedagogiki i nauczania improwizacji. Bierze udział w kursach improwizacji fortepianowej dla uczniów i nauczycieli szkół artystycznych I i II stopnia. Od 1996 prowadzi wykłady i warsztaty improwizacji fortepianowej na letnich Mistrzowskich Kursach Współczesnej Muzyki Fortepianowej i Wokalnej w Bystrzycy Kłodzkiej i Świdnicy. Szábolcs Esztényi jest laureatem pierwszej nagrody I Ogólnopolskiego Konkursu Improwizacji Fortepianowej (1968). W 1988 otrzymał medal Związku Kompozytorów Polskich za popularyzację polskiej muzyki współczesnej, w 1989 nagrodę „Orfeusz” przyznaną przez Sekcję Krytyków Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków za wykonanie utworów Tomasza Sikorskiego na 32. Festiwalu Warszawska Jesień, a w 1993 – doroczną Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich. W 1998 otrzymał tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych, a w 2009 został odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Wybrane utwory: Sześć utworów na fortepian (1967), Kwartet smyczkowy (1967), Quartetto per batteria (1968), Concerto per orchestra sinfonica e pianoforte (1969), Andante na dwóch statycznych i trzech ruchomych wykonawców, współautor: Krzysztof Wodiczko (1969), Instrument Laboratorium Perkusyjne na aktora i media elektroniczne, współautor: Krzysztof Wodiczko (1969), Intermezzo nr 2 na flet, puzon, perkusję, fortepian i kartonowe pudła do gry dla publiczności (1970), Same tranzystory na od ośmiu do dwudziestu pełnozakresowych odbiorników tranzystorowych z użytkownikami, współautor: Krzysztof Wodiczko (1970), Con certo na taśmę i fortepian (1971), Znak jakości: 1, muzyka konceptualna, współautor: Krzysztof Wodiczko (1972), Duo na dwa fortepiany (1972), Concertino per due pianoforti (1973), Motet na trzech recytatorów polskich (z amplifikacją) (1973–74), Sześć etiud na dwa fortepiany (1979), Muzyka kreowana nr 1 in memoriam Andrzej Bieżan na fortepian (1987), Muzyka kreowana nr 3 in memoriam Tomasz Sikorski na fortepian (1989), Muzyka kreowana nr 4 in memoriam 1956 na fortepian i taśmę (1990), Wanderer-Phantasy na fortepian (1994), Cykadiana na fortepian preparowany (1994), All Ungarese collage na fortepian – muzyka improwizowana z uwzględnieniem utworów Zoltana Kodálya i Béli Bartóka (1994), Muzyka kreowana nr 5 na fortepian (1995), Bramy ogrodu na dwa fortepiany (1999), Dedykacja na dwa fortepiany (2002), Trzy nowe etiudy na dwa fortepiany (2003), Muzyka do przedstawienia poetyckoliterackiego „O ćwierć wyżej” na fortepian totalny (2003), Bez tytułu na fortepian (2005), Toccata na dwa fortepiany (2006), Muzyka kreowana pamięci prof. A. Karużasa na fortepian (2007), Spojrzenie z oddali na alt i dwa fortepiany (2007), Metamorfozyna głos i fortepian totalny (2009), Dzwony na fortepian totalny z komputerowym przekształceniem dźwięku, współautor: Tadeusz Sudnik (2010), Torusz projektu Chopout na interaktywny komputer i Disklavier, współtwórcy projektu Chopout: Krzysztof Czaja, Andrzej Kopeć (2010), Kamienie niepamięci z cyklu Partytury fotograficzne wersja na fotografie i dwa fortepiany – muzyka improwizowana do fotografii Mariusza Wideryńskiego, współautor: Jerzy Kornowicz, autorzy koncepcji cyklu: Ryszard Latecki i Mariusz Wideryński (2011), ENIGMA? muzyka kreowana na fortepian solo (2012), Oto, intuicyjna kompozycja audiowizualna do fotografii Mariusza Wideryńskiego, wersja dla czterech improwizujących wykonawców: muzyków i realizatora akcji wizualnej (2013), Introduzione e Toccatina per pianoforte (2015), Haiku from Romania, intuicyjna kompozycja audiowizualna do fotografii Andreia Baciu (2015), Lśnienie, intuicyjna kompozycja audiowizualna do fotografii Andreia Baciu (2020).